Nguồn gốc của món ăn này xuất phát từ mùa mưa, nước lũ tràn về trong khoảng thời gian từ tháng 5 đến tháng 10 âm lịch nên người dân có rất nhiều cá. Do không ăn hết, phơi khô và bảo quản khó khăn, chợ thì xa và không có thuyền bè nên người dân đã lấy cá tươi cùng với ngô, đậu rang, muối và lá ổi kết hợp thành món cá thính.

Lâu dần, món cá thính Lập Thạch đã trở thành món ăn đặc sản Vĩnh Phúc nổi tiếng trứ danh. Sau khi rửa sạch cá thì mổ bỏ ruột, bỏ hết phần màng đen trong bụng cá rồi chặt vây, ướp cùng muối trắng và xếp vào lọ, nén chặt.

Cá ướp xong thì vắt hết nước, cho thính ngô và đậu vào bụng cũng như mang cá, bóp kỹ, xếp vào lọ sành phơi khô. Cứ mỗi lớp cá lại cho một lớp lá ổi rồi xếp rơm khô đã vò kỹ, rũ sạch, không còn lá chân lên trên đầu lọ để ủ trong khoảng 3 tháng thì lấy ra nướng than hoa. Trong thời gian ủ, nên thường xuyên kiểm tra xem rơm có bị ướt không. Nếu có thì phải thay ngay để tránh cá bị hỏng.

Món đặc sản Vĩnh Phúc này không khô như cá mắm biển cũng không bị nhão như khi ăn cá tươi hoặc cá rán nên rất bắt vị. Khi gỡ cá sẽ thấy thịt cá có màu mận chính. Trong lúc ăn có thể thấy vị cá ngọt đậm, thính thơm và giòn sừn sựt lạ miệng.